๑๒ สค. ๒๕๖๖

วันแม่แห่งชาติ

  "ขอพระองค์ทรงพระเจริญ"

   ผมขอเผยแพร่บทความที่เขียนไว้เพื่อเทิดพระคุณของแม่ที่ยิ่งใหญ่ ให้ลูกๆทุกคนได้ระลึกถึง

     "แม่....ผู้ให้กำเนิดชีวิต"

        แม่ผู้มีความยิ่งใหญ่ตลอดกาล

    ความรักที่ยิ่งใหญ่

     ความปรารถนาดีที่ยิ่งใหญ่

        กำลังใจที่ยิ่งใหญ่

      การให้อภัยที่ยิ่งใหญ่

     ขอกราบคุณแม่ทุกคน

       ผู้ยิ่งใหญ่สำหรับลูก

ตลอดกาล

หมายเหตุ:ภาพของคุณแม่ 

วรรณี ขันติพงษ์

      "แม่..ผู้ให้กำเนิดชีวิต"     

  นพ.พิษณุ  ขันติพงษ์

"แม่" คำสั้นๆคำนี้มีความหมายใหญ่หลวงนัก เป็นหญิงผู้ให้กำเนิดชีวิตของทุกคนในโลก

วันก่อนพระคุณเจ้าที่ผมนับถือได้เล่าให้ฟังว่ารู้สึกไม่สบายใจที่มีเด็กมัธยมปลายที่ท่านอบรมตั้งคำถามเกี่ยวกับพ่อแม่แบบที่ท่านนึกไม่ถึง ว่าทำไมเราต้องสำนึกในบุญคุณพ่อแม่ทั้งๆที่เราเกิดขึ้นมาจากความสนุกของคนทั้งสอง 

ผมได้เรียนท่านว่าปัจจุบันเด็กหลายคนไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ หลัง

คลอด แล้วพ่อแม่จำเป็นต้องไปทำงานในเมืองใหญ่หรือพ่อแม่ยังอยู่ในวัยเรียน หลังคลอดต้องมอบให้ญาติหรือคนอื่นดูแลแทนทำให้ไม่มีความผูกพันกับพ่อแม่เท่าที่ควรจึงทำให้เกิดคำถามเช่นนี้ขึ้นในใจ 

ผมจึงตั้งใจที่จะเขียนบทความเกี่ยวกับแม่เพื่อให้ทุกคนเข้าใจถึงความรักอันยิ่งใหญ่ของแม่ ความยากลำบากระหว่างการตั้งครรภ์ ความเจ็บปวดและอันตรายที่ต้องเผชิญระหว่างการคลอด อีกทั้งยังหวังเป็นอย่างยิ่งว่าเจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้องกับการดูแลคุณแม่จะมีความเข้าใจและเห็นความสำคัญในการดูแลคุณแม่ด้วยหัวใจ

เนื่องจากผมเองเป็นสูติแพทย์จึงได้ทำงานใกล้ชิดกับคุณแม่มามากมาย ได้เห็นถึงความลำบากของแม่

ตั้งแต่เริ่มตั้งครรภ์ แม่ต้องเผชิญกับการแพ้ท้องทานอะไรไม่ได้ บางคนมีอาการคลื่นไส้อาเจียนอย่างรุนแรง อ่อนเพลีย น้ำหนักตัวลดลง จำเป็นต้องเข้าพักรักษาตัวในรพ.

พออายุครรภ์มากขึ้นก็มีปัญหากับการเพิ่มขนาดของหน้าท้อง ทำให้อึดอัดบางครั้งอาหารไม่ย่อย มีอาการท้องอืดมาก ระบบขับถ่ายแปรปรวน จนถึงระยะใกล้คลอดยิ่งมีอาการอึดอัดมากขึ้น ปัสสาวะบ่อยและลำบาก บางคนมีอาการปวดหลังรุนแรงเนื่องจากกล้ามเนื้อหลังต้องเกร็งเพื่อแบกรับน้ำหนักมากขึ้น 

ตั้งแต่รู้ว่าตั้งครรภ์คุณแม่จะทานอะไรหรือทำอะไรจะนึกถึงลูกในท้องก่อนเสมอ ถ้าไม่แน่ใจว่าอาจมีผลกระทบต่อลูกจะไม่ยอมตามใจตนเองเป็นอันขาด สร้างความลำบากแก่แม่มากบางครั้งต้องอดทานอาหารโปรดเช่นส้มตำรสจัด(ทานเผ็ดมากเดี๋ยวลูกหัวล้าน) หรือไม่ได้ทำกิจกรรมบางอย่างที่ชอบ เช่นวิ่ง ขี่จักรยาน แต่แม่ก็ยอมทุกอย่างเพื่อลูก   

แม้แต่ฟังเพลงเดิมชอบลูกทุ่ง หมอลำหลายคนเปลี่ยนมาฟังเพลงคลาสสิคของบีโธเฟน โมสาร์ทเพราะมีคนบอกว่าลูกจะฉลาด อารมณ์ดี

แต่แม่หลายคนอาจต้องประสบกับความผิดหวังที่สูญเสียลูกในครรภ์ไม่ว่าจะเป็นการแท้งบุตรหรือลูกเสียชีวิตในครรภ์ บางคนลูกในครรภ์มีความผิดปกติ หรือแม่มีโรคประจำตัวที่ไม่ควรตั้งครรภ์เพราะจะทำให้เกิดอันตรายต่อชีวิต

แม่บางคนพบภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ จำเป็นต้องยุติการตั้งครรภ์ก่อนที่ลูกจะมีโอกาสเลี้ยงรอด เป็นความเจ็บปวดเเละทรมานใจแม่อย่างที่สุดที่ต้องเอาลูกออก

แม้ว่าบางครั้งจำเป็นต้องทำเพื่อรักษาชีวิตตนเอง แพทย์ผู้รักษาและทีมงานจึงต้องร่วมกับครอบครัวในการประคับประคองจิตใจแม่ให้เป็นปกติทั้งก่อนและหลังการยุติการตั้งครรภ์ 

แต่มีแม่บางคนที่ไม่ยอมเอาลูกออกแม้จะรู้ว่าตนเองอาจมีอันตรายถึงชีวิตได้ ก็ยังยอมเสี่ยงชีวิตตนเองเพื่อลูก

ผมยังจำคุณแม่ท่านหนึ่งที่มีความรักลูกอย่างยิ่งใหญ่ได้แม้เหตุการณ์จะผ่านมากว่า30ปีแล้ว ขณะนั้นการแพทย์ยังไม่เจริญเหมือนปัจจุบัน มีสามีภรรยาคู่หนึ่งเป็นครูทั้งสองคน อายุ๓๕ปีแต่งงานมานานแล้วไม่มีลูก

หลังแต่งงานได้ไม่นาน ภรรยาตรวจพบว่าเป็นโรคลูปัส(Systemic Lupus Erythematosus) หรือที่นิยมเรียกกันว่าโรคพุ่มพวง(เนื่องจากคุณพุ่มพวง ดวงจันทร์ ราชินีนักร้องลูกทุ่ง เสียชีวิตด้วยโรคนี้) ได้รับการรักษากับอายุรแพทย์อย่างสม่ำเสมอ แต่โรคมีความรุนแรงขึ้นจนทำให้การทำงานของไตเริ่มมีปัญหา แพทย์ได้แนะนำให้คุมกำเนิดเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ซึ่งจะทำให้โรคเลวลง อย่างไรก็ตามแม้ว่าจะคุมกำเนิดด้วยถุงยางอนามัยมาตลอด แต่ก็ยังเกิดการตั้งครรภ์ และเนื่องจากประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอบางครั้งขาดหายไปหลายเดือน ทำให้ไม่ได้สนใจว่าอาจเกิดการตั้งครรภ์ อีกทั้งมีรูปร่างค่อนข้างท้วม บวมแบบฉุๆที่บริเวณหน้าท้องด้วย(อาจเกิดจากยาที่ใช้รักษา) จึงไม่มีใครคิดว่าตั้งครรภ์ จนกระทั่งรู้สึกเหมือนมีก้อนในท้อง จึงไปพบแพทย์ ตรวจพบว่าตั้งครรภ์ได้๑๘สัปดาห์แล้ว

อายุรแพทย์จึงได้ส่งมาปรึกษาผมซึ่งเป็นสูติแพทย์ หลังจากได้ตรวจครรภ์อย่างละเอียดแล้วพบว่าสุขภาพของเด็กในครรภ์อยู่ในเกณฑ์ปกติ แต่เมื่อได้หารือกับอายุรแพทย์แล้วมีความเห็นว่าควรยุติการตั้งครรภ์ เนื่องจากจะเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคที่เป็นอยู่ อาจทำให้เกิดภาวะไตวายซึ่งเป็นอันตรายต่อแม่ถึงขั้นเสียชีวิตได้

นับเป็นความลำบากใจอย่างมากในชีวิตการเป็นสูติแพทย์ของผมอีกครั้งหนึ่งที่จะต้องแนะนำให้แม่เอาลูกในครรภ์ออก 

ผมเลือกที่จะอธิบายและให้คำแนะนำกับสามีตามลำพังก่อนเพื่อจะได้ช่วยกันโน้มน้าวแม่ได้ง่ายขึ้น ถึงแม้ว่าการยุติการตั้งครรภ์ ในอายุครรภ์ขนาดนี้ก็ไม่ใช่เรื่องง่ายเช่นกัน แต่ก็ยังปลอดภัยกว่าการเก็บเด็กในครรภ์ไว้ เนื่องจากจะทำให้โรคของแม่รุนแรงขึ้น

สำหรับสามีนั้นทำความเข้าใจได้ไม่ยากแม้ว่าใจจะอยากได้ลูกมากก็ตามแต่ชีวิตภรรยาสำคัญกว่า  มีความรักความผูกพันกันมานานหลายปีย่อมต้องเป็นห่วงชีวิตของภรรยามากกว่า ไม่ยอมที่จะต้องเสียภรรยาไป(เคยมีคนกล่าวไว้ว่าความรักของพ่อที่มีต่อลูกนั้น เริ่มเมื่อเห็นหน้าลูกแรกคลอด แต่ความรักของแม่นั้นเริ่มตั้งแต่เมื่อรู้ว่าตั้งครรภ์)      

แต่เมื่อถึงเวลาอธิบายพร้อมให้คำแนะนำกับคุณแม่โดยมีสามีเป็นฝ่ายสนับสนุนเพื่อให้ยุติการตั้งครรภ์ คุณแม่ยืนกรานปฏิเสธ ไม่ว่าจะเชิญอายุรแพทย์มาให้คำแนะนำด้วยก็ตาม แม่ยังยืนกรานที่จะเก็บลูกไว้ ทั้งยังบอกอีกว่าขอให้ผมและอายุรแพทย์ให้การดูแลรักษาลูกในครรภ์ให้ดีที่สุด สำหรับชีวิตตนเองนั้นพร้อมที่จะเสียสละให้ลูกได้ แม้ผมจะพยายามอธิบายให้คุณแม่ฟังเช่นไร แม่ยังยืนกรานตามเดิม นอกจากนี้ยังปฏิเสธที่จะใช้ยาบางชนิดรักษาโรคที่เป็นอยู่เพราะอาจมีผลกระทบต่อเด็กในครรภ์ อนุญาตให้ใช้ได้เพียงยาที่ค่อนข้างปลอดภัยต่อลูกในครรภ์เท่านั้น โดยไม่สนใจว่าชีวิตของตนจะเป็นเช่นไร

เมื่อผู้ป่วยปฏิเสธทางเลือกที่แพทย์เสนอให้ ย่อมทำความลำบากใจให้ทีมแพทย์ผู้รักษา แต่การทิ้งให้ผู้ป่วยเผชิญกับปัญหาตามลำพังย่อมไม่ใช่วิสัยของแพทย์ที่พึงปฏิบัติ ผมจึงได้วางแผนการรักษากับทีมอายุรแพทย์อย่างละเอียด มีขั้นตอนการรักษาที่ชัดเจน

ในขณะนั้นยังไม่มีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญโรคไตโดยเฉพาะ  เราวางแผนกันว่าถ้าไตทำหน้าที่เลวลง จะต้องให้แม่นอนรพ.เพื่อจะได้พักผ่อนและติดตามอาการเปลี่ยนแปลงอย่างใกล้ชิด พยายามที่จะเก็บเด็กจนอายุครรภ์ถึง32สัปดาห์จึงจะให้คลอดได้ เนื่องจากโอกาสที่จะเลี้ยงรอดเป็นไปได้สูงเกือบ100เปอร์เซ็นต์

ทุกครั้งที่โรคของแม่เลวลงผมจะพยายามอธิบาย ขอร้องให้แม่ยุติการตั้งครรภ์เพื่อความปลอดภัยของตัวแม่เอง

ในขณะเดียวกันมีการตรวจสุขภาพเด็กในครรภ์อย่างใกล้ชิดเช่นกัน เพื่อให้มั่นใจในความสมบูรณ์ของลูกน้อย 

คุณแม่มาฝากครรภ์ตามนัดทุกครั้งกับสามีแม้ว่าจะนัดถี่กว่าปกติมากแทบจะทุกสัปดาห์ ต้องพบทั้งผมและอายุรแพทย์ซึ่งมีการประสานงานกันตลอดเวลา 

จนกระทั่งอายุครรภ์24สัปดาห์ พบว่าการทำงานของไตเลวลงเร็วมาก จำเป็นต้องให้แม่เข้านอนรพ.เพื่อให้พักและจะได้เฝ้าติดตามอาการอย่างใกล้ชิด ผมจำได้ว่าแม่มีกำลังใจดีตลอดและมีกลุ่มเพื่อนมาเยี่ยมอย่างสม่ำเสมอ ตัวสามีเองกลับจากทำงานจะตรงมาอยู่เป็นเพื่อนภรรยาทันที นับว่าเป็นตัวอย่างของคู่สามีภรรยาที่มีความรักและความผูกพันต่อกัน สามีพูดกับผมบ่อยๆว่าเห็นใจภรรยาเป็นที่สุดที่ยอมเสี่ยงชีวิตตนเองเพื่อให้ลูกได้เกิดมามีชีวิต ภรรยายังบอกอีกว่าให้เลี้ยงลูกให้ดีที่สุดถ้าตัวเองไม่มีบุญพอต้องเสียชีวิตไปก่อน

พออายุครรภ์ได้27สัปดาห์แม่มีอาการเลวลงอีก เริ่มมีน้ำในช่องปอดและช่องท้อง ปัสสาวะออกน้อยและมีการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะร่วมด้วย ผมและอายุรแพทย์ได้แนะนำให้ยุติการตั้งครรภ์แต่คุณแม่ก็ยังคงยืนกรานที่จะเก็บลูกไว้ จนกระทั่งเกิดอาการช็อคจากการติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินปัสสาวะ และเกิดการติดเชื้อในกระแสเลือด ทีมอายุรเเพทย์ได้ระดมกำลังทุกอย่างที่มีเพื่อรักษาชีวิตแม่และลูก แต่ในที่สุดเราก็ต้องเสียทั้งคุณแม่และลูก ผมจำได้ว่าตัวเองรู้สึกซึมเศร้าไปหลายวัน

สามีกล่าวขอบคุณผมและอายุรแพทย์ บอกว่าทำดีที่สุดแล้วและไม่โทษภรรยาที่ไม่ยอมเอาลูกออก เนื่องจากเข้าใจในความรักที่แม่มีต่อลูก ภรรยาอยากได้ลูกมานานแล้ว ตนเองได้ลาออกจากงานเพื่อบวชอุทิศส่วนกุศลให้กับภรรยาและลูก 

ตัวผมเองได้คิดทบทวนหลายต่อหลายครั้งว่าทำไมจึงไม่สามารถอธิบายให้แม่ยอมยุติการตั้งครรภ์ตั้งแต่แรก ผมพร่ำโทษตัวเอง จนในที่สุดจึงสรุปว่าความรักของแม่ที่มีต่อลูกนั่นยิ่งใหญ่เหลือคณา แม่นั้นยอมสละได้ทุกอย่างแม้แต่ชีวิตตนเองเพื่อลูก

ผมขอให้เจ้าหน้าที่ห้องฝากครรภ์ทุกคนต้องเข้าใจและเห็นใจหญิงตั้งครรภ์ ควรมีเวลาในการพูดคุยโดยเฉพาะการพูดคุยส่วนตัวบ้างเพื่อให้มีโอกาสซักถามปัญหาต่างๆเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงทั้งทางร่างกายและจิตใจ และได้ระบายความรู้สึกที่อาจเครียดจากการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนขณะตั้งครรภ์  

ขณะเดียวกันการให้คำแนะนำหญิงตั้งครรภ์รายกลุ่มจะช่วยให้แม่มีเพื่อนที่พูดคุยกันได้ และควรพยายามให้พ่อมีส่วนร่วมด้วยทุกครั้งเพื่อจะได้เข้าใจในความรู้สึกและความลำบากของแม่ด้วย   

เมื่อพบว่าแม่เริ่มมีอาการผิดปกติควรรีบตรวจอย่างละเอียดพร้อมให้คำปรึกษา  เพื่อให้เกิดความปลอดภัยทั้งแม่และลูก

การฝากครรภ์นั้นถือเป็นหัวใจสำคัญของการสร้างเด็กให้มีคุณภาพตั้งแต่แรกเกิด การดูแลแม่ด้วยหัวใจจึงถือเป็นสิ่งสำคัญที่เจ้าหน้าที่ผู้เกี่ยวข้องทุกคนจำเป็นต้องมี

นี่แหละความรักของแม่ที่ยิ่งใหญ่ตลอดกาล

    "ขอบคุณที่เป็นคนดี"